مقایسه سیستم ادواری و دائمی موجودی کالا
چکیده
در این مقاله ابتدا با مفهوم ساده و ثبت های حسابداری سیستم ادواری و دائمی موجودی ها آشنا میشیم سپس به مقایسه روشهای محاسبه بهای تمام شده موجودی در هریک از سیستم ادواری و دائمی می پردازیم و در آخر به بررسی نحوه ی ثبت سود و زیان ناشی از افزایش یا کاهش ارزش موجودی […]
در این مقاله ابتدا با مفهوم ساده و ثبت های حسابداری سیستم ادواری و دائمی موجودی ها آشنا میشیم سپس به مقایسه روشهای محاسبه بهای تمام شده موجودی در هریک از سیستم ادواری و دائمی می پردازیم و در آخر به بررسی نحوه ی ثبت سود و زیان ناشی از افزایش یا کاهش ارزش موجودی می پردازیم.
تعریف سیستم ادواری:
موجودی کالا و بهای آن در طی یک دوره در هیچ حسابی ثبت نمی گردد و در طول دوره مالی گردش ندارند, در پایان سال با شمارش کالا و ارزش گذاری به عنوان موجودی پایان دوره همان سال و موجودی اول دوره سال بعد در حساب ترازنامه ثبت می گردد.
تعریف سیستم دائمی :
موجودی کالا در هرفرآیند خرید و فروش بدهکار و بستانکار می شود و بها و مقدار آن در حساب موجودی ثبت می گردد. بنابراین مانده موجودی کالا را در هرزمان بطور دقیق نشان می دهد.
سوال کلیدی اول
سیستم ادواری ثبت موجودی کالا اطلاعات بهتری در اختیار مدیریت قرار می دهد یا سیستم دائمی؟
در سیستم ادواری انجام کار به روش ساده است اما اشکال آن اینست که در طول دوره موجودی ریالی انبار در اسناد حسابداری ثبت نمی شود و این به این معناست که گزارشات حسابداری به اندازه ی کافی دقیق نیستند. بنابراین می توان نتیجه گرفت که روش دائمی مناسب تر است و اطلاعات بروز تری در اختیار مدیریت در شرکتهای بزرگ قرار میدهد.
سرفصل حسابهای مورد نیاز برای سیستم دائمی:
موجودی کالا:
با هر خرید و فروش این حساب بدهکار یا بستانکار می شود.
بهای تمام شده کالای فروش رفته :
در ثبت فروش و برگشت از فروش استفاده می شود.
فروش :
در ثبت فروش استفاده می شود.
برگشت از فروش و تخفیفات :
در ثبت برگشت از فروش مورد استفاده قرار می گیرد.
سرفصل حسابهای مورد نیاز برای سیستم ادواری :
موجودی کالا :
در انتهای دوره و سند افتتاحیه استفاده می شود.
خرید :
در فاکتور خرید استفاده می شود.
فروش :
در ثبت فروش استفاده می شود.
برگشت از فروش و تخفیفات :
در ثبت حسابداری برگشت از فروش استفاده می شود.
سوالی که ممکن است برا حسابداران عزیز مطرح شود نحوه ی ثبت سند در سیستم دائمی و ادواری باشد
نحوه ثبت سند در سیستم دائمی:
ثبت خرید
موجودی کالا(بدهکار)
حسابهای پرداختنی به شخص مورد نظر(بستانکار)
ثبت برگشت از خرید
حسابهای پرداختنی به شخص مورد نظر (بدهکار)
موجودی کالا(بستانکار)
ثبت فروش
حسابهای دریافتنی از شخص (بدهکار)
بهای تمام شده کالای فروش رفته (بدهکار)
موجودی کالا(بستانکار)
فروش (بستانکار)
ثبت برگش از فروش
برگشت از فروش و تخفیفات (بدهکار)
موجودی کالا(بدهکار)
بهای تمام شده موجودی کالای فروش رفته(بستانکار)
حسابهای دریافتنی از شخص (بستانکار)
نحوه ثبت سند در سیستم ادواری :
ثبت خرید
خرید (بدهکار)
حسابهای پرداختنی به شخص (بستانکار)
ثبت برگشت از خرید
حسابهای پرداختنی به شخص (بدهکار)
برگشت از خرید و تخفیفات (بستانکار)
ثبت تخفیفات نقدی خرید
حسابهای پرداختنی به شخص (بدهکار)
تخفیفات نقدی خرید(بستانکار)
ثبت فروش
حسابهای دریافتنی از شخص(بدهکار)
فروش (بستانکار)
ثبت برگشت از فروش
برگشت از فروش و تخفیفات (بدهکار)
حسابهای دریافتنی از شخص (بستانکار)
مقایسه روشهای ارزیابی بهای تمام شده موجودی در سیستم ادواری و دائمی
- روش FIFO در دو سیستم دائمی و ادواری موجودی ها یکسان می باشد علت آن است که موجودی اول دوره در هر دو سیستم مفهوم یکسانی دارد.
- روش LIFO در دوسیستم دائمی و ادواری یکسان نیست. علت آن است که آخرین موجودی در سیستم دائمی بعد از هر خرید تغییر کرده اما در سیستم ادواری معنای ثابت و مشخصی دارد که از طریق انبارگردانی آخر دوره مشخص میشود.
- نتیجه روش میانگین در دوسیستم به لحاظ مقطع زمانی استفاده شده برای محاسبات و میزان اطلاعات استفاده شده برای آن تفاوت خواهد داشت.
مزایا و معایب روشهای ارزیابی موجودیها
مزیت روش فایفو (FIFO) :
قیمتها نزدیک قیمت بازار هست چون برحسب قیمت نزدیک به قیمت بازار گردش فیزیکی کالا را انجام میدهیم.
معایب روش فایفو (FIFO) :
در شرایط رکودی کارایی ندارد , یعنی اینکه در شرایط تورمی کالاهایی که اول دوره تولید میشوند بهای تمام شده کم تری نسبت به کالاهای آخردوره دارند و همین باعث زیاد نشان داده شدن سود می شود و براساس سود بالا باید هزینه مالیات بیش تری پرداخت کنیم.
مزایا و معایب روش (LIFO) :
مزیت این روش ,به لحاظ اینکه بهای تمام شده کالایی که فروخته میشود بر حسب آخرین خرید ها استفاده شده , هزینه های جاری را منعکس می دهد و نسبت به فایفو سود دقیق تر است.معایب این روش , مبلغ کمتر موجودی کالا در ترازنامه .
مزایا و معایب روش میانگین موزون :
مزیت این روش , عملی و کم هزینه بودن (با در دسترس بودن موجودی کالا و قیمت کالاها)
معایب این روش , نزدیک نبودن به قیمت های بازار, ممکن است از قیمت بازار بالاتر باشد و یا پایین تر باشد که اگر بالاتر باشد باید زیان و در صورت پایین بودن سود شناسایی و ثبت میکنیم.
مزایا و معایب روش شناسایی ویژه :
مزایای این روش , رعایت اصل تطابق درآمد و هزینه (قیمت تک تک محصولات به اسم خودشون نشان داده میشود.)
معایب این روش , هزینه بر و وقت گیر می باشد.
حسابداران عزیز دقت کنند که در سیستم های نگهداری کالا(ادواری و دائمی) در پایان دوره موجودی دفاتر را با موجودی انبار تطابق میدهیم.
سوال کلیدی دوم
حالا سوال اینجاست که اگرگزارشات مبلغی موجودی های انبار بعد از ارزشگزاری متفاوت باشد از گزارش مبلغی دفاتر, چه کاری باید انجام دهیم ؟
دراین حالت باید ثبت اصلاحی بابت افزایش یا کاهش ارزش موجودی انجام دهیم.
ثبت اصلاحی موجودیها
-
مقایسه بهای تمام شده با قیمت بازار :
اگر ارزش بازاری موجودی هایمان افزایش یا کاهش یابد باید به عنوان سود یا زیان در دفاترشناسایی و ثبت کنیم.
-
شناسایی زیان کاهش ارزش :
زمانی که بهای تمام شده موجودی انبار بیشتر از ارزش بازار باشد باید طبق استاندارد حسابداری شماره 8 به اقل بهای تمام شده و خالص ارزش فروش (قیمت بازار) ثبت و شناسایی شود و مابه التفاوت به عنوان زیان کاهش ارزش شناسایی و ثبت شود.
-
بازیافت زیان شناسایی شده :
یعنی زمانی زیان داشتیم و اکنون زیان شرکت به دلیل افزایش قیمت بازار موجودی ها تبدیل به سود شده , مبلغ مابه التفاوت به حساب بازیافت زیان شناسایی شده ,حداکثربه اندازه زیان کاهش ارزش قبلی, میبریم.
