حسابدار موفق (حسابدار شو) | آموزش حسابداری ویژه بازار کار ایران

مفهوم استهلاک

استهلاک عبارت است از کاهش کیفیت، کمیت یا ارزشِ مداومِ یک دارایی به‌صورت ماندگار. استهلاک معیار دوامِ یک دارایی ثابت است. در حقیقت انتظار می‌رود با گذشت زمان، از کاراییِ دارایی‌های ثابت که به طور مداوم در کسب‌وکار استفاده می‌شود، کاسته شود. این تعریف استهلاک است.

استهلاک ارزیابیِ اندازه‌ی دوام است که محاسبه شده و در گزارش سود و زیانِ ماهانه یا سالانه ثبت می‌شود. هزینه‌ی داراییِ موردنظر منهای مقدار کل استهلاک، ارزش خالص آن دارایی را در اختیارتان قرار می‌دهد.

علل استهلاک چیست ؟

علل ها را میتوان به شرح زیر طبقه بندی  :

الف-عوامل فیزیکی  :

فرسودگی ناشی از استعمال

گذشت زمان

پوسیدگی و زنگ زدگی

ب-عوامل کاربردی:

عدم کفایت

نایابی که تعویض زود رس را هم در بر میگیرد

استهلاک در حسابداری

استهلاک در حسابداری یک مفهوم کاربردی و مهم می‌باشد که شناسایی و محاسبه آن در بسیاری از شرکت‌ها و سازمان‌ها از اهمیت بسیاری برخوردار است.اموال و دارایی‌ها از گذشته برای انسان مهم بوده و هستند و با گذر زمان ارزش و قیمت آنها دچار تغییرات زیادی می‌شود همچنین ممکن است با گذشت زمان اموال و دارایی‌ها با فرسودگی و فرسایش همراه شوند و ارزش، بها و کارایی آنها رفته‌رفته کاهش یابد. به این نوع کاهش در اموال و دارایی‌های ثابت استهلاک می‌گویند. به تدریج که از عمر مفید و ارزش اقتصادی اموال و دارایی‌ها کاهش می‌یابد، استهلاک آن به صورت منظم به عنوان یک هزینه شناسایی می‌شود و در پایان هر دوره مالی محاسبه می‌شود.

انواع استهلاک در حسابداری

بطور کلی دو نوع استهلاک در حسابداری وجود دارد:

1.استهلاک اعم

2.استهلاک کاهش منابع طبیعی

استهلاک حسابداری اعم: همانطور که قبل تر به آن اشاره شد سرشکن کردن بهای تمام شده بر عمر مفید دارایی می باشد و خود به دو گروه تقسیم می شود:

استهلاک دارایی های مشهود: به ان دسته از دارایی بلند مدت اطلاق می شودکه دارای موجودیت عینی هستند مانند  ساختمان و تجهیزات و …

استهلاک دارایی های نامشهود: موجودیت فیزیکی ندارند و دلیل مفید بودن آنها حقوق و امتیازات آن ها می باشد مثل حق اختراع، حق امتیاز و حق تالیف و علایم تجاری

استهلاک حسابداری کاهش منابع طبیعی: استهلاکی که در نتیجه استخراج و یا مصرف از مقدار ذخیره شده ان کاسته شود. مانند معادن، چاه نفت این سبک عبارتست از سرمایه گذاری در موجودی های داخل زمین

هزینه استهلاک در حسابداری چگونه محاسبه میشود؟

محاسبه هزینه استهلاک دارایی با در اختیار داشتن بهای تمام شده دارایی (که شامل بهای خرید آن و ارزش افزوده و هزینه‌های حمل و نصب آن است) و عمر مفید و ارزش اسقاط آن به دست می‌آید، بنابراین، محاسبه هزینه استهلاک به یک عامل واقعی (بهای تمام شده تاریخی) و دو عامل برآوردی یا تخمینی (عمر مفید دارایی و ارزش اسقاط آن) بستگی دارد

روش های محاسبه استهلاک:

روش مستقیم:

با استهلاک به روش خط مستقی   ارزش یک دارایی به طور یکنواخت در هر دوره کاهش یافته تا زمانی که به ارزش بازیافتنی خود برسد. استهلاک به روش خط مستقیم، پرکاربردترین  ساده‌ترین روش استهلاک برای تخصیص هزینه‌ی یک دارایی بوده و از طریق تقسیم هزینه‌ی دارایی و ارزش بازیافتنی آن بر عمر مفید دارایی به سادگی محاسبه می‌شود.

روش نزولی:

محاسبۀ استهلاک به صورت نزولی (کاهش پذیر)

در محاسبه استهلاک به روش نزولی فرض بر این است که دارایی ثابت در سال های اول عمر مفید خود منافع بیشتری نسبت به سال های آخر ارائه می کند، بنابراین بازده دارایی نو بیش از دارایی کهنه می باشد. درنتیجه هر سال که از عمر مفید دارایی می گذرد هزینۀ استهلاک آن نسبت به سال قبل کاهش می یابد.

برای محاسبۀ استهلاک به صورت نزولی از روش های زیر استفاده می کنند:

روش درصدی از ارزش دفتری(ماندۀ نزولی):

ارزش دفتری آن بهای تمام شده منهای مانده استهلاک انباشته ضرب می شود. این روش در قانون مالیات های مستقیم ایران به رسمیت شناخته شده است. اطلاعات لازم برای محاسبه استهلاک براساس روش مانده نزولی به همراه فرمول آن به صورت زیر است:

قیمت تمام شده

عمر مفید دارایی

نرخ استهلاک سالانه

روش کارکرد:

در این روش عمر مفید بر اساس میزان کارکرد مورد انتظار از دارایی محاسبه می گردد و سپس هزینه استهلاک سالانه بر اساس کارکرد واقعی ثبت می شود معمولا از این روش برای ماشین آلات کامیون و هواپیما استفاده می شود.

کاربرد استهلاک بر اساس کارکرد زمانی نتیجه مطلوب دارد که :

1)بتوان قدرت و میزان فعالیت یک دارایی را در اطول عمر مفید آن با دقت بر آورد کرد .

2)میزان فعالیت واقعی دارایی قابت قابل اندازه گیری باشد.

3)کهنگی و نایابی ناشی از پیشرفت های فناوری عامل مهمی در استهلاک نباشد.

*برای محاسبه استهلاک بر اساس کارکرد می توان از روش های زیر استفاده کرد:

الف ) روش ساعات کارکرد

مراحل محاسبه استهلاک بر اساس ساعات کارکرد :

1) هر ساعت کارکرد

2) دارایی در سال مورد نظر

استهلاک دارایی در سال مورد نظر =استهلاک هر ساعت کارکرد *مقدار ساعت کارکرد واقعی در سال مورد نظر

عوامل تعیین هزینه استهلاک:

هزینه استهلاک هر دوره مالی از سرشکن کردن بهای تمام شده (منهای ارزش اسقاط ان ) بدست می آید که بر حسب فایده اقتصادی از کاربرد آن در دوره مالی عاید می گردد به عملیات آن دوره تخصیص می یابد.

*متغیرهایی که در محاسبه هزینه استهلاک هر دوره می باید مورد نظر قرار گیرند. عبارتند از:

1.بهای تمام شده واقعی

2.ارزش اسقاط

3.براورد عمر مفید

استهلاک انباشته چیست؟

حساب استهلاک انباشته یک حساب متعلق به دارایی در ترازنامه است اما با ماهیت بستانکار. بدین معنی که مانده‌ی این حساب بستانکار خواهد بود. این حساب در ترازنامه به عنوان کاهنده از مبلغ ناخالص دارایی‌های ثابت گزارش داده می‌شود.

مقدار استهلاک انباشته برای یک دارایی یا گروهی از دارایی‌ها در طول زمان افزایش می‌یابد، چرا که هزینه‌ استهلاک در برابر دارایی‌ها ادامه دارد. هنگامی که یک دارایی در نهایت به فروش می رسد یا بدون استفاده می‌شود، مقدار استهلاک انباشته شده مرتبط با آن دارایی معکوس خواهد شد، که منجر به حذف کلی رکورد آن دارایی از ترازنامه شرکت می‌شود.

ثبت استهلاک انباشته در ترازنامه چگونه انجام می شود؟

استهلاک انباشته در سمت چپ ترازنامه در قسمت ذخایر قرار می‌گیرد و از حساب‌های معین ذخایر می‌باشد. این حساب در ترازنامه به‌عنوان کاهنده از مبلغ ناخالص دارایی‌های ثابت گزارش داده می‌شود. هنگامی که دارایی فروخته شود یا بدون استفاده باشد، مقدار استهلاک انباشته آن در ترازنامه حذف می‌گردد. حساب استهلاک انباشته گاهاً در سمت راست ترازنامه زیر بهای تمام شده دارایی قرار می‌گیرد تا از بهای تمام شده کم شود و ارزش دفتری دارایی به دست آید.

ارتباط هزینه استهلاک و 85 چیست؟

استهلاک انباشته، کل مبلغی است که شرکت دارایی‌های خود را مستهلک کرده است، درحالی‌که هزینه استهلاک میزان استهلاک دارایی‌های شرکت برای یک دوره مالی است. حساب هزینه استهلاک دارایی‌های ثابت، هنگام پایان دوره مالی به همراه سایر هزینه‌ها برای محاسبه سود به حساب سود/ زیان منتقل می‌شود، ولی حساب استهلاک انباشته، جزو حساب‌های دائم است و به سال بعد انتقال می‌یابد و در ترازنامه در قسمت دارایی‌ها و به‌عنوان یک حساب کاهنده از همان دارایی ثابت مربوط به خودش گنجانده می‌شود.

چه تفاوت هایی بین استهلاک مالی و فیزیکی وجود دارد؟

دارایی‌های فیزیکی مانند ساختمان موجودیت عینی دارند درحالی‌که دارایی‌های مالی اصولاً کاغذ یا سندهایی هستند که دارای ارزش می‌باشند. دارایی فیزیکی به‌خاطر فرسودگی و گذر عمر ارزش خود را از دست می‌دهند ولی دارایی‌های مالی کاهش ارزششان با تغییرات قیمت ارز و نرخ بهره بازار می‌باشد. دارایی‌های فیزیکی نیاز به تعمیر دارند درحالی‌که دارایی‌های مالی نیاز به چنین هزینه‌هایی ندارند.