استاندارد حسابداری شماره دو (صورت جریانهای نقدی) به زبان ساده
چکیده
هدف استاندارد حسابداری شماره دو با عنوان صورت جریان های نقد، تدوین الزاماتي براي ارائه اطلاعات درباره تغییرات تاریخی نقد و معادلهاي نقد واحد تجاری از طریق صورت جریانهای نقدی است که در آن، جریانهای نقدی هر دوره بر حسب فعالیتهای عملیاتی، سرمایه‌گذاری و تأمین مالی طبقه‌بندی می‌شود. صورت جریان وجه نقد چیست ؟ […]
هدف استاندارد حسابداری شماره دو با عنوان صورت جریان های نقد، تدوین الزاماتي براي ارائه اطلاعات درباره تغییرات تاریخی نقد و معادلهاي نقد واحد تجاری از طریق صورت جریانهای نقدی است که در آن، جریانهای نقدی هر دوره بر حسب فعالیتهای عملیاتی، سرمایه‌گذاری و تأمین مالی طبقه‌بندی می‌شود.
صورت جریان وجه نقد چیست ؟
صورت جریان وجوه نقد به ما نشان می‌دهد که چه مقدار وجه نقد در طی دورهٔ حسابداری در یک سازمان ایجاد و مصرف‌شده است و نیز آنها را برحسب نوع فعالیت سازمان طبقه بندی میکند. طبقه‌بندی بر حسب فعالیت، اطلاعاتی فراهم میکند که استفاده‌کنندگان می‌توانند تأثیر آن فعالیتها بر وضعیت مالی واحد تجاری و مبلغ نقد و معادلهاي نقد را ارزیابی کنند.
هدف اصلی از تهیهٔ صورت جریان وجوه نقد بررسی دلایل تغییرات وجوه نقد در یک بازهٔ زمانی است.
چون شرکت‌ها ملزم به استفاده از روش حسابداری تعهدی هستند، صورت سود و زیانی که هر سه ماه یک‌بار منتشر می‌کنند ممکن است الزاماً گردش وجوه نقد و میزان نقدینگی آنها را نشان ندهد. به‌طور مثال، اگر شرکتی یک قرارداد فروش بزرگ به ثبت برساند، عواید آتی این قرارداد بلافاصله به‌عنوان درآمد و درنتیجه سود شناخته خواهد شد، اما ممکن است شرکت تا اجرای کامل تعهد خود مبنی بر تحویل کالا هیچ پولی دریافت نکند.
بنابراین حسابداران عزیز دقت کنند که حتی شرکت‌های سودآور می‌توانند در مدیریت خوب جریان پول نقدی‌شان با شکست مواجه شوند، به همین دلیل بررسی دقیق صورت جریان وجوه نقد بسیار مهم است.
سوالی که ممکن است در همین ابتدا برای حسابداران عزیز مطرح شود این است که:
تهیه صورت جریان وجوه نقد چه فوایدی برای استفاده کنندگان این صورت مالی دارد؟
- برای قضاوت استفاده کنندگان در خصوص مبلغ, زمان و میزان اطمینان از تحقق جریانهای نقد آتی
- بیان نحوه ی ارتباط بین سودآوری واحد تجاری و توان آن جهت ایجاد وجه نقد و تعیین کیفیت سود تحصیل شده توسط واحد تجاری
- کنترل میزان دقت ارزیابی های گذشته جریانهای نقدی آتی
- انعکاس بین رابطه فعالیتهای واحد تجاری و دریافتها و پرداخت های آن
تعاریفی که در استاندارد حسابداری شماره دو استفاده شده است:
نقد:
شامل نقد در دسترس و سپرده‌های دیداری است.
معادلهاي نقد :
سرمایه‌گذاریهای کوتاه‌مدت با نقدشوندگي بالا است که به سرعت قابل تبدیل به مبلغ معيني نقد می‌باشد و ريسك تغيير ارزش آن کم است.
جريانهاي نقدی:
عبارت از جريانهاي ورودی و خروجی نقد و معادلهاي نقد است.
فعالیتهای عملیاتی :
عبارت است از فعالیتهای اصلی مولد درآمد عملیاتی واحد تجاری و سایر فعالیتهایی که جزء فعالیتهای سرمایه‌گذاری و تأمین مالی نباشند.
فعالیتهای سرمایه‌گذاری:
تحصیل یا واگذاری داراییهای بلندمدت و سایر سرمایه‌گذاریها بجز معادلهاي نقد است.
فعالیتهای تأمین مالی :
فعالیتهایی است که موجب تغییر مبلغ و ترکیب حقوق مالكانه و استقراضهای واحد تجاری می‌شود.
بدهیهای حاصل از فعالیتهای تأمین مالی :
بدهیهایی هستند که جریانهای نقدی آنها یا جریانهای نقدی آتی آنها، در صورت جریانهای نقدی به عنوان جریانهای نقدی حاصل از فعالیتهای تأمین مالی طبقه‌بندی می‌شود.
نحوه ی ارائه صورت جریان وجه نقد دراستاندارد حسابداری شماره دو:
- صورت جریانهای نقدی باید جریانهای نقدی طبقه‌بندی‌شده بر حسب فعالیتهای عملیاتی، سرمایه‌گذاری و تأمین مالی را گزارش کند.
- واحد تجاری، جریانهای نقدی حاصل از فعالیتهای عملیاتی، سرمایه‌گذاری و تأمین مالی را متناسب با فعالیتهای خود ارائه میکند.
حسابداران عزیز دقت کنند که یک معامله منفرد ممکن است شامل جریانهای نقدی باشد که به صورت متفاوت طبقه‌بندی می‌شوند. برای مثال، در یک مؤسسه مالی زمانی که بازپرداخت نقدی تسهیلات شامل اصل و سود تسهیلات است، سود پرداختی بابت تسهیلات معمولاً به عنوان فعالیت عملیاتی و بازپرداخت اصل به عنوان فعالیت تأمین مالی طبقه‌بندی می‌شود
منظور از فعالیتهای عملیاتی در این استاندارد چیست؟
جریانهای نقدی حاصل از فعالیتهای عملیاتی، اساساً مربوط به فعالیتهای اصلی مولد درآمد عملیاتی واحد تجاری است.
مبلغ جریانهای نقدی حاصل از فعالیتهای عملیاتی، معیار اصلی در ارزیابی این موضوع است که عملیات واحد تجاری، تا چه میزان جریانهای نقدی کافی براي بازپرداخت وامها، نگهداشت توان عملیاتی واحد تجاری، پرداخت سود تقسیمی و انجام سرمایه‌گذاری جدید بدون استفاده از منابع مالی برون‌سازماني، ايجاد کرده است. براي پيش‌بيني جريانهاي نقدی عملیاتی آتي، ارائه اطلاعات تاريخي درباره برخي اجزاي جریانهای نقدی عملیاتی، همراه با سایر اطلاعات، مفید است.
مثالهایی از جریانهای نقدی حاصل از فعالیتهای عملیاتی:
- الف. دریافتهای نقدی حاصل از فروش کالا و ارائه خدمات؛
- ب . دریافتهای نقدی حاصل از حق امتیاز، حق‌الزحمه، کارمزد و سایر درآمدهاي عملياتي؛
- پ . پرداختهای نقدي به عرضه‌كنندگان کالا و خدمات؛
- ت . پرداختهای نقدی به کارکنان و از جانب آنها؛
توجه:
پرداختهای نقدی براي ساخت یا تحصیل داراییهای نگهداری‌شده برای اجاره به دیگران و متعاقباً نگهداری‌شده برای فروش، جریانهای نقدی حاصل از فعالیتهای عملیاتی است. دریافتهای نقدی حاصل از اجاره‌ها و فروشهاي بعدی اين داراییها، جریانهای نقدی حاصل از فعالیتهای عملیاتی می‌باشد.
منظور از فعالیت های سرمایه گذاری در استاندارد حسابداری شماره دو چیست؟
یکی از دلایل افشای جداگانه جریانهای نقدی حاصل از فعالیتهای سرمایه‌گذاری در استاندارد حسابداری دو (صورت جریان وجه نقد) اين‌گونه جریانهای نقدی، نشان‌دهنده میزان مخارجی است که براي تحصيل منابع به منظور ایجاد سود و جریانهای نقدی آتی، مصرف شده است. تنها، مخارجی که منجر به شناسایی دارایی در صورت وضعیت مالی می‌شود واجد شرایط طبقه‌بندی به عنوان فعالیتهای سرمایه‌گذاری است.
نمونه‌هایی از جریانهای نقدی حاصل از فعالیتهای سرمایه‌گذاری به شرح زیر است:
- الف. پرداختهای نقدی برای تحصیل داراییهای ثابت مشهود، داراییهای نامشهود و سایر داراییهای بلندمدت. این پرداختها شامل مخارج توسعه سرمایه‌ای و داراییهای ثابت مشهود ساخته‌شده در داخل واحد تجاری نيز مي‌باشد؛
- ب . دریافتهای نقدی حاصل از فروش داراییهای ثابت مشهود، داراییهای نامشهود و سایر داراییهای بلندمدت؛
- پ . پرداختهای نقدي براي تحصیل ابزارهای مالکانه یا ابزارهای بدهی سایر واحدهای تجاری و منافع در مشارکتهای خاص (بجز پرداختهای مربوط به تحصيل ابزارهایی که معادلهای نقد محسوب مي‌شوند یا سایر ابزار‌هايي كه با مقاصد تجاری یا معاملاتي نگهداري مي‌شوند)؛
- ت . دریافتهای نقدی حاصل از فروش ابزارهای مالکانه یا ابزار‌هاي بدهی سایر واحدهای تجاری و منافع در مشارکتهای خاص (بجز دریافتهای مربوط به ابزارهایی که معادلهای نقد محسوب مي‌شوند یا سایر ابزار‌هايي كه با مقاصد تجاری یا معاملاتي نگهداري مي‌شوند)؛
- ث . تسهیلات اعطایی به دیگران (بجز تسهیلات اعطایی توسط مؤسسات مالی)؛
- ج . وصول تسهیلات اعطایی به دیگران (بجز تسهیلات اعطایی مؤسسات مالی);
- چ . پرداختهای نقدی مرتبط با قراردادهای آتی، پیمانهای آتی، قراردادهای اختیار معامله و قراردادهای سواپ به استثنای مواقعی که این قراردادها با مقاصد تجاری یا معاملاتي نگهداری می‌شوند یا پرداختهایي كه به عنوان فعالیتهای تأمین مالی طبقه‌بندي مي‌شوند؛
- ح . دریافتهای نقدی حاصل از قراردادهای آتی، پیمانهای آتی، قراردادهای اختیار معامله و قراردادهای سوآپ، به استثنای مواقعی که این قراردادها با مقاصد تجاری یا معاملاتي نگهداری می‌شوند یا دریافتهايی كه به عنوان فعالیتهای تأمین مالی طبقه‌بندي مي‌شوند.
منظور از فعالیت های تامین مالی در استانداردحسابداری شماره دو چیست؟
اهمیت افشای جداگانه جریانهای نقدی حاصل از فعالیتهای تأمین مالی، از این جهت می باشد که به تأمين‌كنندگان منابع مالي واحد تجاري در پيش‌بيني ادعاها نسبت به جريانهاي نقدی آتي كمك مي‌كند.
نمونه‌هایی از جریانهای نقدی حاصل از فعالیتهای تأمین مالی:
- الف. دریافتهای نقدی حاصل از انتشار سهام یا سایر ابزارهای مالکانه؛
- ب . پرداختهای نقدی به مالکان برای تحصیل یا بازخرید سهام واحد تجاری؛
- پ . دریافتهای نقدی حاصل از انتشار اوراق بدهی، تسهیلات، اسناد تجاري و سایر استقراضهای کوتاه‌مدت یا بلندمدت؛
- ت . پرداختهای نقدی براي تسويه مبالغ استقراض‌شده؛ و
- ث . پرداختهای نقدی توسط اجاره‌کننده بابت تسويه بدهی مربوط به اجاره تأمین مالی
نحوه گزارشگری جریانهای نقدی حاصل از فعالیتهای عملیاتی در استاندارد حسابداری شماره دو به چه صورت است؟
واحد تجاری با بکارگیری یکی از روشهای زیر جریانهای نقدی حاصل از فعالیتهای عملیاتی باید را گزارش کند:
- روش مستقیم، که به موجب آن طبقات اصلی ناخالص دريافتهاي نقدي و ناخالص پرداختهاي نقدي افشا می‌شود
- روش غیرمستقیم، در روش غیرمستقیم، خالص جریانهای نقدی حاصل از فعالیتهای عملیاتی، از طريق تعدیل سود یا زیان دوره بابت موارد زیر، محاسبه می‌شود:
- الف. تغییرات در موجودیها و دریافتنی‌ها و پرداختني‌هاي عملیاتی طی دوره؛
- ب . اقلام غیرنقدی نظیر استهلاک، ذخایر، مالیاتهای انتقالي، سودها و زیانهای تحقق‌نیافته تغییر در نرخهای ارز و سود توزیع‌نشده واحدهای تجاری وابسته؛ و
- پ . تمام اقلام دیگری که آثار نقدی آنها، جریانهای نقدی مربوط به سرمایه‌گذاری یا تأمین مالی است.
توجه:
استاندارد حسابداری دو به واحدهای تجاری توصیه میکندجریانهای نقدی حاصل از فعالیتهای عملیاتی را با استفاده از روش مستقیم گزارش کنند. روش مستقیم اطلاعاتی ارائه میکند که می‌تواند در پیش‌بینی جریانهای نقدی آتی مفید واقع شود و این در حالي است كه در روش غیرمستقیم اين‌گونه اطلاعات ارائه نمی‌شود.
نحوه گزارشگری جریانهای نقدی حاصل از فعالیتهای سرمایه‌گذاری و تأمین مالی در استانداردحسابداری شماره دو به چه صورت مباشد؟
_ واحد تجاری باید طبقات اصلی ناخالص دریافت های نقدی وناخالص پرداخت های نقدی حاصل از فعالیت های سرمایه گذاری و تامین مالی, به استثنای جریانهای نقدی بندهای زیر که برمبنای خالص گزارش می شوند رابطور جداگانه گزارش کند.
جریانهای نقدی حاصل از فعالیت های عملیاتی, سرمایه گذاری یا تامین مالی زیر ممکن است برمبنای خالص گزارش شوند.
دریافتها و پرداخت های نقدی از طرف مشتریان, در صورتی که آن جریانهای نقدی منعکس کننده فعالیت های مشتری , نه واحد تجاری, باشد و دریافت ها و پرداخت های نقدی در رابطه با اقلامی که گردش آنها سریع, مبالغ آنهابزرگ و سررسید آنها کوتاه باشد.
_ در موسسات مالی , می توان جریانهای نقدی حاصل از هریک از فعالیت های زیر بر مبنای خالص گزارش کرد:
- دریافتها و پرداخت های نقدی مربوط به قبول و باز پرداخت سپرده های دارای سررسید ثابت
- سپرده گزاری نزد سایر موسسات مالی و برداشت از سپرده های مذکور; و
- تسهیلات اعطایی به مشتریان و بازپرداخت آنها
منظور از جریانهای ارزی و نحوه بکار گیری آن در استانداردحسابداری شماره دو :
جریانهای نقدی حاصل از معاملات ارزی باید به واحد پول عملياتي واحد تجاری ثبت شود. براي اين كار مبلغ ارزي بر مبناي نرخ مبادله بين پول عملياتي و ارز در تاريخ جريانهای نقدي، تسعير مي‌شود.
حسابداران عزیز توجه کنند که جریانهای نقدی ارزي، به شيوه‌اي مطابق با استاندارد حسابداری 16 آثار تغییر در نرخ ارز، گزارش می‌شود.
نکته ی مهمی که این استاندارد اشاره کرده این است که:
سودها و زیانهای تحقق‌نیافته ناشی از تغییر در نرخهای مبادله ارز، جریانهای نقدی نیستندبه هر حال، اثر تغییر نرخ مبادله ارز بر نقد و معادلهاي نقد نگهداری‌شده یا قابل دريافت بر حسب ارز، وبه منظور تطبیق نقد و معادلهاي نقد ابتدا و پایان دوره، در صورت جريانهاي نقدی گزارش مي‌شود. این مبلغ جدا از جریانهای نقدی حاصل از فعالیتهای عملیاتی، سرمایه‌گذاری و تأمین مالی ارائه می‌شود.
نحوه ی ارائه سود تسهیلات وسود تقسیمی در استاندارد حسابداری شماره دو به چه صورت است؟
جریانهای نقدی حاصل از سود تسهیلات و سود تقسیمی دریافتی و پرداختی، باید جداگانه افشا شود.
جمع مبلغ سود تسهیلات پرداختی طی یک دوره، صرف‌نظر از شناسايي به عنوان هزینه در صورت سود و زیان یا احتساب در بهاي تمام شده دارایی طبق استاندارد حسابداری 13 مخارج تأمین مالی، در صورت جریانهای نقدی افشا مي‌شود.
نحوه ارائه مالیات بر درآمد طبق استاندارد حسابداری شماره دو :
جریانهاي نقدی حاصل از مالیات بردرآمد، باید جداگانه افشا و به عنوان جریانهاي نقدی حاصل از فعالیتهای عملیاتی طبقه‌بندی شود، مگر اینکه بتوان آن را به طور مشخص، مرتبط با فعالیتهای تأمین مالی و سرمایه‌گذاری تشخیص داد.
حسابداران عزیز دقت کنندکه پرداخت های نقدی بابت مالیات های تکلیفی ومالیات های وضع شده بر تولید یا فروش در طبقه مالیات بر درآمد قرار نمیگیرد.
منظور از سرمایه‌گذاری در واحدهای تجاری فرعی، واحدهای تجاری وابسته و مشارکتهای خاص در استاندارد حسابداری شماره دو چیست؟
- یک واحد تجاری که منافع خود در واحد تجاری وابسته یا مشارکت خاص را به روش ارزش ویژه گزارش میکند, در صورت جریانهای نقد خود , جریانهای نقدی مربوط به سرمایه گذاری در واحد تجاری وابسته یا مشارکت خاص و مبالغ توزیع سود و سایر دریافتها و پرداخت ها با واحد تجاری وابسته یا مشارکت خاص را گزارش می کند.
- هنگامی که برای حسابداری سرمایه گذاری در واحد تجاری وابسته , مشارکت خاص یا واحد تجاری فرعی از روش ارزش ویژه یا بهای تمام شده استفاده می شود , در صورتجریانهای نقدی سرمایه گذار, تنها جریانهای نقدی با سرمایه پذیر , برای مثال سود تقسیمی و تسهیلات اعطایی گزارش می شود.
مفهوم مبادلات غیر نقدی ارائه شده در استاندارد حسابداری شماره دو چیست؟
مبادلات و رویدادهای سرمایه‌گذاری که نیازی به مصرف وجه نقد ندارند. نمونه مبادلات غیر نقدی که می‌بایست در یادداشت‌های توضیحی افشا شوند:
- به دست آوردن داراییهای ثابت مشهود در ازای تسهیلات مالی
- به دست آوردن داراییهای ثابت مشهود در ازای صدور سهام
- مبادله کردن موجودی مواد اولیه یا موجودی کالای تولیدشده با دارایی ثابت مشهود
- افزودن سرمایه از محل مطالبات حال شده بستانکاران
- جایگزین کردن وام‌های بلندمدت با دیگر وام‌های بلندمدت
مقایسه استاندارد حسابداری شماره دو ایران با استاندارد گزارشگری مالی بین المللی (IAS 7)
با اجراي الزامات اين استاندارد، مفاد استاندارد بين‌المللي حسابداري 7 صورت جريانهای نقدی (ویرایش 2017) نيز رعايت مي‌شود.
