بدلیل ماهیت معاملات بین المللی که شامل عواملی همچون مسافت و تفاوت قوانین کشورهاو …، اعتبارات اسنادی یک جنبه بسیار مهم در تجارت بین المللی شده است. بانک همچنین به نیابت از خریدار که نگهدارنده اعتبارات اسنادی است تا زمان در یافت تائیدیه که کالاهای خریداری شده حمل شده اند وجه را پرداخت نخواهد کرد.
مزایای اعتبارات اسنادی:
۱- اطمینان فروشنده از اینکه پس از ارایه اسناد حمل وجه اعتبار را مطابق شرایط اعتبار از بانک کارگزار یا تایید کننده دریافت میکند.
۲-امکان کنترل تاریخ حمل و تحویل نهایی کالا.
۳-تحصیل اسناد حمل مطابق با مفاد موافقت اولیه تحت شرایط قرارداد میان طرفین
۴-اطمینان از اینکه پرداخت وجه اعتبار به فروشنده فقط بعد از انتقال و فک مالکیت کالا از وی صورت میگیرد .
۵-امکان کسب تسهیلات بیشتر برای فروشنده در مقابل اعتبار گشایش یافته برای تهیه کالای سفارش شده
۶- تعهد بانک برای پرداخت بها در معاملات بجای فرد فروشنده
در مورد اعتبارات اسنادی از جهات مختلف، تقسیماتی وجود دارد که مهمترین آنها به شرح زیر میباشد:
در رابطه با اعتبارات اسنادی در ایران باید خاطر نشان کرد که به دلیل محدودیتهای وضع شده توسط بانک مرکزی انواعی از این اعتبارات غیر قابل استفاده در ایران میباشد و یا احتیاج به مجوز بانک مرکزی دارد.
انواع اعتبار اسنادی
۱- اعتبار اسنادی وارداتی یا صادراتی:
به اعتباری که خریدار برای واردات به کشور خود گشایش می کند اعتبار وارداتی و این اعتبار از لحاظ فروشنده کالا که در کشور دیگر قرار دارد اعتبار صادراتی میباشد.
۲- اعتبارات اسنادی قابل برگشت: Revocable L/C
در این نوع اعتبار ، خریدار و یا بانک گشایش کننده اعتبار میتواند بدون اطلاع ذینفع ، هرگونه تغییر یا اصلاحی در شرایط اعتبار بوجود آورد(بدون اجازه فروشنده)
واضح است از این نوع اعتبار استفاده چندانی نمیشود زیرا فروشنده اطمینان لازم را نسبت به پایدار ماندن اعتبار و انجام تعهدات خریدار ندارد.
با کمال تعجب اگر خریدار ایرانی بخواهد اعتبار قابل برگشت گشایش نماید سیستم بانکی از وی مجوز خاص بانک مرکزی را مطالبه مینماید در حالیکه اعتبار غیر قابل برگشت احتیاجی به مجوز ندارد.
۳- اعتبار اسنادی غیر قابل برگشت:Irrevocable L/C
در اعتبار اسنادی غیر قابل برگشت هرگونه تغییر شرایط اعتبار از جانب خریدار یا بانک گشایش کننده اعتبار موکول به موافقت و رضایت فروشنده بوده. فروشندگان معمولا از این گونه اعتبار استقبال بیشتری میکنند.
براساس آخرین مقررات اتاق بازرگانی بین الملل در صورت عدم تصریح و سکوت در اعتبار اسنادی مبنی بر قابل برگشت یا غیر قابل برگشت بودن آن ، اعتبار غیر قابل برگشت خواهد بود.
۴- اعتبار اسنادی تایید شده: Confirmed L/C
اعتباری است که خریدار ملزم میشود تا اعتبار صادره از سوی بانک خود را به تایید هر بانک معتبر دیگر کخ مورد نظر فروشنده است، برساند .این نوع اعتبار اسنادی حاکی از اطمینان نداشتن به حیثیت اعتباری بانک صادر کننده و یا وضعیت متزلزل سیاسی یا اقتصادی کشور خریدار است.
هم اکنون بسیاری از فروشندگان خارجی تقاضای اعتبارات تایید شده از خریداران ایرانی میکنند که این مسئله به دو دلیل میباشد اولا وضعیت سیاسی و اقتصادی متزلزل ثانیا در سالهای پس از جنگ ایران و عراق بدلیل کمبود ارز در سیستم بانکی کشور ، بانک مرکزی خریداران را به به گشایش اعتبارات یوزانس (نسیه) ترغیب کرد در حالیکه بانک مرکزی در زمان سررسید اعتبارات توانایی پرداخت مبلغ اعتبار را نداشت که باعث تاخیرهای بلند مدت در پرداخت مبلغ اعتبارات به فروشندگان شد که باعث بی اعتمادی فروشندگان به بانکهای ایرانی شد.
۵- اعتبار اسنادی تایید نشده :Unconfirmed L/C
این نوع اعتبار در شرایط متعارف و بدون نیاز به تایید بانک دیگری گشایش می یابد. اگر در شرایط اعتبار کلمه Confirmedذکر نشود آن اعتبار تایید نشده تلقی میشود
۶- اعتبار اسنادی قابل انتقال:Tranferable L/C
به اعتباری گفته میشود که طبق آن، ذینفع اصلی حق دارد همه یا بخشی از اعتبار گشایش شده را به شخص یا اشخاص انتقال دهد. در واقع این نوع اعتبار یک امتیاز برای فروشنده محسوب میشود
۷- اعتبار اسنادی غیر قابل انتقال: Untransferable L/C
به اعتباری گفته میشود که ذینفع حق واگذاری کل یا بخشی از آن را به دیگری ندارد. در تجارت بین الملل عرف بر غیر قابل انتقال بودن اعتبار است و همچنین در ایران برای گشایش اعتبار قابل انتقال نیاز به مجوز بانک مرکزی میباشد.
۸- اعتبار اسنادی نسیه یا مدت دار(یوزانس): Usance L/C
اعتباری است که وجه اعتبار بلافاصله پس ز اایه اسناد از سوی ذینفع ، پرداخت نمیشود بلکه پرداخت وجه آن، بعد از مدت تعیین شده صورت میگیرد.در واقع فروشنده به خریدار مهلت میدهد که بهای کالا را پس از دریافت و فروش آن بپردازد. معامله یوزانس معمولا در کشورهایی انجام میگیرد که کمبود ارز دارند.
۹- اعتبار اسنادی دیداری: At Sight L/C
اعتباری است که طبق آن بانک ابلاغ کننده پس از رویت اسناد حمل ارایه شده از طرف ذینفع (فروشنده)، در صورت رعایت تمامی شریط اعتبار از سوی وی ، بلافاصله وجه آن را پرداخت میکند.
۱۰- اعتبار اسنادی پشت به پشت(اتکایی): Back to Back L/C
این نوع اعتبار اسنادی متشکل از دو اعتبار جدا از هم است. اعتبار اول به نفع ذینفع گشایش می یابد که خود به هر دلیلی قادر به تهیه و ارسال کالا نیست. به همین جهت با اتکا بر اعتباری که به نفع وی گشایش یافته است اعتبار دیگری برای فروشنده دوم (ذینفع دوم) که میتواند کالا را تهیه و ارسال کند ، از طرف ذینفع اول گشایش می یابد.
۱۱- اعتبار اسنادی ماده قرمز: Red Clause L/C
در این نوع اعتبار فروشنده میتواند قبل از ارسال کالا، وجوهی را بصورت پیش پرداخت از بانک ابلاغ کننده یا تایید کننده دریافت کند.
علت این نام گذاری آن است که اولین بار که این اعتبار گشایش یافت بانک بازکننده اعتبار برای جلب توجه بانک ابلاغ کننده شرایط اعتبار را که به مقداری از وجه اعتبار را به عنوان پیش پرداخت به ذینفع پرداخت میکند را با جوهر قرمز نوشت که از آن به بعد به اعتبار ماده قرمز معروف شد.
۱۲-اعتبار اسنادی گردان: Revolving L/C
اعتباری است که پس از هر بار استفاده ذینفع از اعتبار، همان مبلغ اسناد تا سطح اعتبار اولیه افزایش می یابد در واقع بدون احتیاج به افتتاح یا اصلاح اعتبار جدید ، اعتبار موجود خود به خود تجدید میشود.
پس از طی مراحل مربوطه ( انجام سفارش,گشایش اعتبارو…) حساب اعتبار اسنادی به شماره ای که بانک گشایش دهنده اعتبار به خریدار اعلام می کند در دفاتر خریدار افتتاح می گرددو عملیات به صورت زیر در دفاتر ثبت می گردد :
حساب اعتبار اسنادی شماره ****
کارمزد ثبت سفارش **
هزینه بیمه **
کرایه حمل **
بانک ****
بانک ***
حساب اعتبار اسنادی شماره ****
( ثبت برگشت مبلغی از سفارش)
دراعتبار اسنادی یوزانس,بهره, متعلق به سازنده(فروشنده) کالا میباشد. به این صورت که فروشنده درصد مشخصی راکه موردتائیدخریدار است به مبلغ فروش کالا اضافه میکند و اصل و فرع مبلغ را هنگام سررسید مطالبه میکند .می توانیم برای ثبت بهره در حسابها از سرفصل هزینه بهره غیر بانکی استفاده کنیم.
اما در اعتبار اسنادی به شکل ریفاینانس بانک تقبل میکند که درموعد مقرر, معادل قیمت کالا را از طرف خریدار پرداخت نماید و بعدا اصل و فرع آن را از خریدار دریافت نماید. درچنین شرایطی بهره ,متعلق به بانک است.در اینجا نیز می توانیم برای ثبت بهره در حسابها از سرفصل هزینه بهره بانکی استفاده کنیم.
در هر دو صورت بهره ها نباید به حساب قیمت تمام شده کالای خریداری شده لحاظ گردد بلکه باید در حساب هزینه بهره ( زیر مجموعه هزینه های مالی) ثبت گردد.
اعتبارات اسنادی ۱۱۰۰
هزینه بهره بانکی ۲۰
نقد و بانک ۱۲۰
تسهیلات دریافتی ریفاینانس ۱۰۰۰
اعتبارات اسنادی ۱۱۰۰
هزینه بهره غیر بانکی ۲۰
نقد و بانک ۱۲۰
حسابهای دریافتنی/ یوزانس ۱۰۰۰
اعتبارات اسنادی ۱۱۰۰
هزینه بهره بانکی ۲۰
نقد و بانک ۱۲۰
تسهیلات دریافتی ریفاینانس ۱۰۰۰
اعتبارات اسنادی ۱۱۰۰
هزینه بهره غیر بانکی ۲۰
نقد و بانک ۱۲۰
حسابهای دریافتنی/ یوزانس ۱۰۰۰
متن زیر از کتاب ” اعتبارات اسنادی و مسائل بانکی ” ، نویسنده : مجتبی زمانی فراهانی نقل میشود :
اعتبار اسنادی نقد یا نسیه (دیداری یا یوزانس)
در حال حاضر در سیستم بانکی کشورمان اعتبارات اسنادی را از لحاظ زمان پرداخت ارز به دو دسته زیر می‌توان تقسیم کرد:
– اعتبارت اسنادی نقدی (دیداری) Sight LC
– اعتبارت اسنادی نسیه (یوزانس) Usance LC
در اعتبار اسنادی گشایش شده به صورت دیداری (نقدی) هنگامی که ذینفع اعتبار اسنادی نسبت به حمل کالا اقدام و سپس اسناد حمل بدون مغایرت مطابق با شرایط در متن اعتبار اسنادی را به بانک ذیربط (بانک گشاینده اعتبار) ارائه می دهد بانک مزبور موظف است پس از رسیدگی اسناد نسبت به پرداخت اعتبار اسنادی مطابق آنچه در متن اعتبار اسنادی قید شده عمل نماید.
در اعتبارات اسنادی گشایش شده به صورت یوزانس، هنگامی که ذینفع اعتبار اسنادی نسبت به حمل کالا اقدام و اسناد بدون مغایرت را به بانک ذیربط ارائه می دهد. از تاریخ ارائه اسناد و پس از خاتمه دورة یوزانس مبلغ اعتبار را از بانک مربوطه اخذ خواهد نمود. مثلاً چنانچه اعتبار اسنادی به صورت یوزانس یک ساله به نفع شرکت نمونه گشایش شده باشد شرکت نمونه در تاریخ ۱/۱۰/۸۴ اسناد حمل مطابق با شرایط اعتبار و بدون مغایرت به بانک معامله کننده ارائه داده باشد. مبلغ اعتبار در تاریخ ۱/۱۰/۸۵ به شرکت نمونه پرداخت خواهد شد. عموماً ذینفع اعتبار با توجه به نوع کالا از قبول اعتبار اسنادی گشایش شده به صورت یوزانس امتناع می‌ورزد و خواستار اعتبار اسنادی دیداری می گردد. در واقع چنان چه کالای موضوع اعتبار دارای بازار (تقاضا) خوبی باشد، فروشنده راساً از قبول اعتبار اسنادی یوزانس خودداری میکند و از متقاضی اعتبار درخواست مینماید که نسبت به یافتن شرکت های معتبر (مانند بانکهای تجاری) برای تأمین مالی اعتبار (Finance) اقدام نماید. در صورت قبول شرکت مالی موردنظر ذینفع اعتبار در روز معامله اسناد مبلغ اعتبار را از شرکت مزبور دریافت می‌دارد و این شرکت مبلغ اعتبار به علاوه بهره یوزانس را در سررسید (پایان دوره یوزانس) از بانک ذیربط اخذ مینماید.
در مواقعی که کشورها به کالاهای خاصی احتیاج مبرمی پیدا نماید و فروشندگان خارجی که بازار را در اختیار دارند و از فروش به صورت یوزانس خودداری میکنند بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران با برخی از بانکهای خارجی مانند بانک استاندارد چارتر یا بانک صادرات ایران در دبی یا آی.ان.جی بانک و غیره اقدام به انعقاد قرارداد مینماید تا بانک مذبور در روز معامله اسناد نسبت به پرداخت وجه اسناد به ذینفع اعتبارات اسنادی گشایش شده توسط بانکهای ایرانی اقدام نمایند.
بانکهای فوق الذکر براساس قرارداد در سررسید (پایان دوره یوزانس) مبلغ اعتبار پرداختی به علاوه بهره یوزانس را از بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران دریافت می دارند. به این نوع یوزانس اصطلاحاً یوزانس داخلی (Refinance) گفته می شود.
تفاوت یوزانس داخلی با یوزانس در این است که در یوزانس داخلی بانک مرکزی فاینانسر را انتخاب و با آن قرارداد منعقد نموده است یا به عبارت مصطلح از خطوط اعتباری که بانکهای خارجی در اختیار بانک مرکزی گذاشته‌اند برای تأمین مالی خرید و واردات کالا استفاده میشود.
در صورتی که بعد از بستن سفارشات خارجی به حساب مواد و پایان سال مالی مخارجی مربوط به همان سفارش پرداخت گردد این هزینه به چه حسابی میرود؟ موجودی مواد اول دوره؟ سود و زیان سنواتی؟سایر درآمدهای عملیاتی؟
اگر مواد خریداری شده از آن سفارش فروش نرفته باشد:
موجودی مواد
اگر مواد فروش رفته باشد:
سود و زیان سنواتی
وارد کننده کالا با در دست داشتن پیش فاکتور برای واریز ودیعه ثبت سفارش به بانک مراجعه کرده بانک پس از بررسی در صورت مجاز بودن ورود کالا سپرده ثبت سفارش کالا را بر اساس تعرفه کالا که توسط وزارت بازرگانی تعیین شده معادل ۱۰ تا ۱۰۰% بهای پروفرما به نرخ شناور دریافت می کند و سند سپرده را ممهور به مهر بانک می کند بهای پروفرما بر اساس ارزش cif مورد محاسبه قرار میگیرد و اگر بهای پروفرما بر اساس ارزش fob باشد ۲۰% به بهای آن اضافه می شود و رقم جدید مبنای محاسبه قرار خواهد گرفت و اگر بهای پروفرما بر اساس ارزش c&f باشد واردکننده باید کالا را بیمه نموده و با ارائه بیمه نامه حق بیمه بر اساس نرخ شناور به دلار تبدیل می شود
واردکننده کالا با ارائه پروفرما و سند ودیعه به وزارت بازرگانی درخواست ثبت سفارش می نماید درخواست مذکور بعد از موافقت و درج شماره ۸ رقمی امضا و مهر شده که جهت ارائه به بانک به درخواست کننده برگشت داده می شود درخواست فوق الذکر از تاریخ تایید دو ماه برای ارائه به بانک اعتبار خواهد داشت
متقاضی با در دست داشتن بیمه نامه و تعهد نامه ارزی و با ارائه مجدد پروفرما و سند ودیعه ثبت سفارش و فرم درخواست ثبت سفارش به بانک طی فرمی تقاضای گشایش اعتبار اسنادی می نماید
بانک بعد از اخذ مدارک فوق ۴۰ ریال برا ی هر دلار ارزش cif پروفرما بابت حق ثبت سفارش از واردکننده دریافت می کند و یک نسخه از مدارک دریافتی را به اداره بین الملل بانک و بانک مرکزی برای صدور موافقت لازم برای گشایش اعتبار اسنادی ارسال می کند
بانک مربوطه بعد از تایید بانک مرکزی نسبت به گشایش اعتبار اسنادی اقدام میکند و مبلغ ۲ در هزارم ارزش cif پروفرما را به نرخ شناور بابت کارمزد گشایش اعتبار اسنادی حداکثر به مدت ۶ ماه از متقاضی دریافت می کند
بانک صد در صد ارزش cif پروفرما را به نرخ صادراتی از واردکننده بابت سپرده اعتبار دریافت می کند و فروشنده می تواند به طور مستقیم با مراجعه به آن شعبه و یا بانک دیگر با بانک گشایش کننده اعتبار ارتباط برقرار سازد فروشنده زمانی که از گشایش اعتبار مطلع شد نسبت به ارسال کالا به خریدار بر اساس شرایط اعتبار اقدام میکند و اسناد حمل کالا را که شامل صورتحساب فروش کالا و برات اسنادی مدارک و لیست بسته بندی و بارنامه و گواهی بازرسی است به کارگزار تحویل می دهد و کارگزار زمانی وجه را به فروشنده پرداخت می کند که مدارک فوق با شرایط اعتبار مطابقت داشته باشد بنابراین اسناد را به بانک گشایش کننده اعتبار ارسال کرده تقاضای تامین وجه پرداختی به فروشنده را می نماید اسناد از طریق پست د ردونوبت به فاصله زمانی چند روز بصورت جداگانه به بانک گشایش کننده اعتبار ارسال می شود تا در صورت مفقود شدن یک نسخه نسخه دیگری به بانک برسد
با دریافت اسناد از کارگزار بانک گشایش کننده اعتبار نسبت به تامین وجه اعتبار اقدام کرده و رسیدن اسناد را به اطلاع خریدار می رساند و از او می خواهد تا هر چه زودتر تسویه حساب نهایی اعتبار از محل سپرده انجام گیرد
بانک مبلع اعتبار را به شکل زیر از محل سپرده و از خریدار دریافت می کند البته در صورتی که سپرده کمتر از کل اعتبار باشد تفاوت را ازخریدار دریافت مینماید
ارزش کالا به نرخ صادراتی
بابت هزینه تاخیر ۱۰درصد مبلغ پروفرما از تاریخ پرداخت وجه توسط کارگزار به فروشنده تا تاریخ دریافت اسناد حمل کالا توسط بانک به نرخ صادراتی از محل سپرده توسط بانک برداشت می شود
هزینه تلفن و تلگراف به کارگزار در مواردی چون تایید اعتبار یا تغییر شرایط اعتبار
بعد از اینکه تسویه حساب نهایی صورت پذیرفت بانک اسناد حمل را پشت نویسی کرده و تایید می نماید و برای ترخیص کالا از گمرک به خریدار تحویل می دهد
اظهار نامه گمرکی یا جواز سبز گمرکی که توسط گمرک صادر می شود یک نسخه به خریدار کالا تحویل داده می شود که خریدار طبق تعهدی که به بانک سپرده اصل جواز سبز گمرکی و فتوکپی آن را به بانک ارائه می دهد که بانک پس از بررسی جواز و بایگانی یک نسخه فتوکپی ودیعه ثبت سفارش را به واردکننده استرداد می کند
با انجام گشایش اعتبار از طرف بانک شماره مخصوصی به اعتبار اسنادی تعلق می گیرد که خریدار نیز از طرف دیگر در دفاتر خود حساب اعتبار اسنادی با شماره مذکور افتتاح و عملیات حسابداری را در آن ثبت می نماید
مواردی که در بدهکار اعتبار اسنادی ثبت می شود
سپرده ثبت سفارش – پیش پرداخت – هزینه پست و تلگراف – حق بیمه – کارمزد تغییر شرایط – واریز اعتبار – کارمزد واریز اعتبار – مخارج ترخیص -پس کرایه – کارمزد ثبت سفارش – کارمزد بانک
مواردی که در بستانکار اعتبار اسنادی ثبت می شود
برگشت سپرده ثابت – برگشت قسمتی از سفارش انجام نشده – وصول خسارت – قیمت تمام شده اعتبار
پس از تحویل کالا و پایان عملیات اعتبار اسنادی حساب کالا یا خرید کالا بدهکار میشود و حساب اعتبار اسنادی بستانکار می شود و با این ثبت اعتبار اسنادی بسته خواهد شد
اولاً بهره مربوط به ریفاینانس نباید به حساب اعتبارات و سفارش مربوطه منظور شود و به عنوان هزینه دوره و هزینه مالی باید شناسائی شود لذا زمان شناسائی آن ارتباطی به تکمیل فرایند شناسائی بهای تمام شده ماشین آلات که معمولاً زمان نصب ماشین آلات می باشد نخواهد داشت ثانیاً زمان تحقق شناسائی هزینه بهره ریفاینانس ، سررسیدی است که با بانک توافق شده است تا مبلغ اصل و فرع اعتبار در آن سررسید یا سررسیدها پرداخت شود .
یوزانس عادی(پرداخت مؤخر):توافق خریدار و فروشنده است مبنی بر پرداخت مبلغ اعتبار در سررسید معین.در حال حاضر در ایراناعتبارات نوع یوزانس عادی بدون بهره هستند.مدت این نوع یوزانس بنا بر توافق خریدار و فروشنده است.
یوزانس داخلی (ریفاینانس) : در این نوع پرداخت که از نظر فروشنده یک اعتبار دیداری محسوب میشود.وجه اعتبار از طریق یکی از کارگزاران بانک گشاینده بر اساس قرارداد ریفاینانس منعقده (خطوط اعتباری) پرداخت میشود ودر سررسید مبلغ اصل به همراه بهره درخواستی که متناسب است با نرخ بهره لایبور + نرخ حاشیه (مارجین که بر اساس قرارداد تعیین میشود) به کارگزار پرداخت میشود.سررسید این نوع اعتبارات یکساله تعیین می شود.
فاینانس : این نوع پرداخت برای طرحهای عمده و خاص که در بودجه سالانه کشور در نظر گرفته می شود کاربرد دارد و مانند وام است.یک پیش پرداخت و احیانا میان پرداخت دارد و ما بقی در اقساط مساوی و بصورت شش ماه یکبار بر اساس نرخ لایبور + مارجین (بر اساس قرارداد) پرداخت می شود.
انواع اعتبار اسنادی از نظر زمان پرداخت
– اعتبار اسنادی نقدی و یا دیداری (At Sight L/C)
اعتباری است که پرداخت وجه معامله بلافاصله بعد از رؤیت اسناد و در صورت عدم مغایرت آن به فروشنده (ذینفع اعتبار) تحقق می‌یابد.
– اعتبار اسنادی با پرداخت مؤخّر (مدت‌دار) (Defered Payment L/C)
در این گونه اعتبارات ذینفع اعتبار پس از ارائه اسناد به بانک تعیین شده در صورت عدم مغایرت در موعد تعیین شده در آینده وجه معامله را دریافت خواهد نمود. مثلاً اگر توافق شده باشد مبلغ اعتبار با پرداخت مدت‌دار ۱۲۰ روزه پرداخت شود، در موعد تعیین شده بانک وجه اعتبار را به ذینفع اعتبار پرداخت میکند.
تذکر: در این نوع اعتبارات برای پرداخت مدت‌دار براتی صادر نمی‌گردد تا ذینفع اعتبار این امکان را داشته باشد تا در صورت احتیاج با تنزیل برات و وجه معامله را دریافت کند. به همین خاطر از نظر فروشنده یا ذینفع این اعتبار یکی از نامناسب‌ترین روشهای دریافت مجه کالا است، در حالیکه برای متقاضی اعتبار یا خریدار چون هزینه ابطال تمبر و تهیه برات را ندارد و مناسب‌ترین روش به شمار می‌آید.
– یوزانس
– یوزانس داخلی Refinance
در مواقعی که فروشندگان خارجی از فروش کالا به‌صورت یوزانس خودداری مینماید و یا بهره بالائی را مطالبه میکنند، بانک مرکزی از طریق خطوط اعتباری Credit Lines که بانکهای خارجی در اختیار وی قرار می‌دهند، اقدام به تأمین مالی خرید و واردات کالا میکند. در این حالت فروشنده کالا یا ذینفع اعتبار پس از ارائه اسناد معامله وجه کالا را از بانک معامله‌کننده اسناد دریافت میکند و بانک خارجی که در اینجا نقش فاینانسر را دارد در سررسید اصل و بهره وجه خود را مطابق قرارداد منعقده از بانک مرکزی ایران دریافت میکند. این‌گونه معاملات را یوزانس داخلی می‌نامند. و بانک مرکزی درصدی از قیمت کالا را به‌عنوان بهره یوزانس داخلی از واردکنندگان اخذ میکند.
– فایناس Finance
در مواقعی که فروشنده کالا حاضر به قبول اعتبار اسنادی یوزانس نمی‌گردد و خریدار یا به خاطر فقدان نقدینگی و یا به خاطر شرایط ارزی کشور قادر به افتتاح اعتبار اسنادی دیداری نمی‌باشد، معمولاً خریدار از یک شرکت مالی (عمدتاً مؤسسات مالی یا بانکهای تجاری) درخواست میکند که وار معامله شده و وجه معامله را به فروشنده نقداً پرداخت کند و در سررسید یوزانس اصل و بهره یوزانس را از خریدار کالا اخذ و یا اعتبار یوزانس گشایش شده را به نفع خود خریداری نماید. باید توجه داشت که بهره یوزانس را ریسک کشور خریدار در بازار جهانی ارز تعیین میکند.
این مؤسسات را Financer (تأمین کننده مالی یا سرمایه‌گذار) میگویند.
آنچه که در حال حاضر و عملا” در دفاتر مالی شرکتها ثبت می شود :
۱ ) متقاضی ورود کالا از خارج کشور ( وارد کننده کالا ) با در دست داشتن پیش فاکتور برای واریز ودیعه ثبت سفارش به بانک مراجعه کرده بانک پس از بررسی در صورت مجاز بودن ورود کالا سپرده ثبت سفارش کالا را بر اساس تعرفه کالا که توسط وزارت بازرگانی تعیین شده معادل ۱۰ تا ۱۰۰% بهای پروفرما به نرخ شناور دریافت می کند و سند سپرده را ممهور به مهر بانک می کند .
۲ ) بهای پروفرما بر اساس ارزش Cif مورد محاسبه قرار می گیرد .
۳ ) اگر بهای پروفرما بر اساس ارزش Fob باشد ،۲۰% به بهای آن اضافه شده و رقم جدید مبنای محاسبه قرار خواهد گرفت .
۴ ) اگر بهای پروفرما بر اساس ارزش c & f باشد ، واردکننده باید کالا را بیمه نموده و با ارائه بیمه نامه حق بیمه بر اساس نرخ شناور به دلار تبدیل می شود .
۵ ) واردکننده کالا با ارائه پروفرما و سند ودیعه به وزارت بازرگانی درخواست ثبت سفارش می نماید . درخواست مذکور بعد از موافقت و درج شماره ۸ رقمی امضاء و مهر شده که جهت ارائه به بانک به درخواست کننده برگشت داده می شود . درخواست فوق الذکر از تاریخ تایید دو ماه برای ارائه به بانک اعتبار خواهد داشت .
۶ ) متقاضی با در دست داشتن بیمه نامه و تعهد نامه ارزی و با ارائه مجدد پروفرما و سند ودیعه ثبت سفارش و فرم درخواست ثبت سفارش به بانک طی فرمی تقاضای گشایش اعتبار اسنادی می نماید
۷ ) بانک بعد از اخذ مدارک فوق ۴۰ ریال برا ی هر دلار ارزش Cif پروفرما بابت حق ثبت سفــارش از واردکننده دریافت می کند و یک نسخه از مدارک دریافتی را به اداره بین الملل بانک و بانک مرکزی برای صدور موافقت لازم برای گشایش اعتبار اسنادی ارسال می کند .
۸ ) بانک مربوطه بعد از تایید بانک مرکزی نسبت به گشایش اعتبار اسنادی اقدام میکند و مبلغ ۲ در هزارم ارزش cif پروفرما را به نرخ شناور بابت کارمزد گشایش اعتبار اسنادی حداکثر به مدت ۶ ماه از متقاضی دریافت می کند .
۹ ) بانک صد در صد ارزش cif پروفرما را به نرخ صادراتی از واردکننـده بابت سپــرده اعتبار دریافت می کند و فروشنــده می تواند بطور مستقیم با مراجعه به آن شعبه و یا بانک دیگر با بانک گشایش کننده اعتبار ارتباط برقرار سازد فروشنده زمانی که از گشایش اعتبار مطلع شد نسبت به ارسال کالا به خریدار بر اساس شرایط اعتبار اقدام میکند و اسناد حمل کالا را که شامل صورتحساب فروش کالا و برات اسنادی مدارک و لیست بسته بندی و بارنامه و گواهی بازرسی است به کارگزار تحویل می دهد و کارگزار زمانی وجه را به فروشنده پرداخت می کند که مدارک فوق با شرایط اعتبار مطابقت داشته باشد بنابراین اسناد را به بانک گشایش کننده اعتبار ارسال کرده تقاضای تامین وجه پرداختی به فروشنده را می نماید اسناد از طریق پست در دو نوبت به فاصله زمانی چند روز بصورت جداگانه به بانک گشایش کننده اعتبار ارسال می شود تا در صورت مفقود شدن یک نسخه ، نسخه دیگری به بانک برسد .
۱۰ ) با دریافت اسناد از کارگزار بانک گشایش کننده اعتبار نسبت به تامین وجه اعتبار اقدام کرده و رسیدن اسناد را به اطلاع خریدار می رساند و از او می خواهد تا هر چه زودتر تسویه حساب نهایی اعتبار از محل سپرده انجام گیرد .
بانک مبلع اعتبار را به شکل زیر از محل سپرده و از خریدار دریافت می کند البته در صورتی که سپرده کمتر از کل اعتبار باشد تفاوت را ازخریدار دریافت مینماید .
ارزش کالا به نرخ صادراتی
۱۱ ) بابت هزینه تاخیر ۱۰ درصد مبلغ پروفرما از تاریخ پرداخت وجه توسط کارگزار به فروشنده تا تاریخ دریافت اسناد حمل کالا توسط بانک به نرخ صادراتی از محل سپرده توسط بانک برداشت می شود . ( همچنین هزینه های تلفن و تلگراف به کارگزار در مواردی چون تایید اعتبار یا تغییر شرایط اعتبار ) .
۱۲ ) بعد از اینکه تسویه حساب نهایی صورت پذیرفت ، بانک اسناد حمل را پشت نویسی و تایید نموده و برای ترخیص کالا از گمرک ، به خریدار تحویل می دهد .
اظهار نامه گمرکی یا جواز سبز گمرکی که توسط گمرک صادر می شود یک نسخه به خریدار کالا تحویل داده می شود که خریدار طبق تعهدی که به بانک سپرده اصل جواز سبز گمرکی و فتوکپی آنرا به بانک ارائه می دهد .
۱۳ ) بانک پس از بررسی جواز و بایگانی یک نسخه فتوکپی ، ودیعه ثبت سفارش را به واردکننده مسترد می کند .
۱۴ ) با انجام گشایش اعتبار از طرف بانک ، شماره مخصوصی به اعتبار اسنادی تعلق می گیرد که خریدار نیز از طرف دیگر در دفاتر خود حساب اعتبار اسنادی با شماره مذکور افتتاح و عملیات حسابداری را در آن ثبت می نماید .
ماهیت هر یک از حسابهای مربوط به اعتبارات اسنادی :
مواردی که در بدهکار اعتبار اسنادی ثبت می شود مواردی که در بستانکار اعتبار اسنادی ثبت می شود
سپرده ثبت سفارش برگشت سپرده ثابت
پیش پرداخت برگشت قسمتی از سفارش انجام نشده
هزینه پست و تلگراف وصول خسارت
حق بیمه قیمت تمام شده اعتبار
کارمزد تغییر شرایط
واریز اعتبار
کارمزد واریز اعتبار
مخارج ترخیص
کارمزد ثبت سفارش
کارمزد بانک
پس کرایه
پس از تحویل کالا و پایان عملیات اعتبار اسنادی ، حساب کالا ( یا حساب خرید کالا ) بدهکار و حساب اعتبار اسنادی بستانکار می شود و به این ثبت اعتبار اسنادی بسته خواهد شد .
اعتبار اسنادی ، قراردادی است که از مقررات متحدالشکل اعتبارات اسنادی مندرج در نشریهUCP600 اتاق بازرگانی بین المللی تبعیت میکندو به موجب آن بانک محل خریدار یا وارد کننده کالا که به آن بانک عامل یا بانک گشایش کننده اعتبار میگویند، بنا به درخواست و دستور خریداربانک دیگری را در خارج کشوربه نام بانک کارگزار یا بانک پرداخت کننده اعتبار مجاز میداردکه اگر فروشنده در مدت اعتباراسنادحمل کالای سفارشی را به بانک تحویل داد، مبلغ مورد معامله را طبق قرارداد منعقده، به ذینفع در خارج کشور پرداخت و سپس اسناد مزبور رابه بانک محل خریدار کالاجهت واگذاری به خریدارارسال کند.
به عبارتی شرکتها بخش عمده ای از فعالیت آنان خرید است و بخشی از نیازهای عملیاتی ما ممکن است در داخل کشور تامین نشود لذا لازم است که بصورت خرید از خارج کشور انجام شود.
انجام خرید خارجی نه فروشند ونه خریدار همدیگر رو ملاقات نمی کنن و هیچ شناختی از یکدیگر ندارن لذا اگر یک پشتوانه قانونی وقوی پشت این خرید حاکم نباشد ممکن است بخشی از این عملیات مورد سوء استفاده کلاهبرداران قرار گیرد لذاطبق مقرراتUCP600هر کشور از طریق حمایت دولت وبانکی از نسبت به بانک طرف مقابل که بانکها در واقع این معاملات از نظر بار مالی و تحویل جنس به عهده گرفته وکارمزد دریافت می کنن.
مراحل اجرائی به زبان ساده شامل:
وجود کارت سبز بازرگانی به نام وارد کننده
دریافت پروفرما از فروشنده (پیش فاکتور)
درخواست گشایش اعتبار(LC) و ثبت سفارش.
تامین اعتبار ارزی از طریق وزارت بازرگانی.(مجوز صدور ارز)
معرفی بانک ارزی
واریز پیش پرداخت و هزینه ثبت سفارش و سایر هزینه های اولیه
اقدامات بانک تا زمان رسید جنس به گمرک
واریز الباقی مبلغ ارزی اعتبار و تسویه با بانک و تحویل اسناد اجناس رسیده به گمرک از بانک شامل پته سبز و پکینگ لیست(لیست انباری اجناس).به خریدار
ترخیص از گمرک
ضمنا” انواع اعتبارات اسنادی موجود در مورد کشور با کشور متفاوت است و برخی از کشورها که ریسک بالاتری نسبت به تسویه دارن از روشهای محکم تر برای آن کشور استفاده و نرخ های بهره و یوزانس بالاتری درنظر گرفته میشود.
